مبانی بالابرهای کششی

گروه بندي بالابرها

بالابرها بطور کلي به دو گروه اصلي ذيل تقسيم مي گردند:

* بالابرهايي که نفر مجاز به سوار شدن باشد

ابعاد کابين بگونه اي طراحي شده که به سهولت بتوان جهت حمل مسافر و بار استفاده نمود.

* بالابرهايي که مسافر مجاز به سوار شدن نباشد

ابعاد کابين بگونه اي طراحي شده که براي حمل مسافر مناسب نباشد. از قبيل غذابر و کتاب بر

طبقه بندي بالابرها از نظر کاربري

* مسافري passenger lift

* پرسرعت (آسمانخراشها / برجهاي مخابراتي) High rise lift

* حمل بار cargo lift

* بيمارستاني hospital lift

* خودروبر vehicle lift

* خدماتي service lift (مانند بالابر غذابر restaurant lift ، کتاب بر و ابزار بر)

* صنعتي industrial lift

* پارکينگ طبقاتي هوشمند mechanized car parking / car parking system

* ساختماني (نظير وينچهاي بالابر، جرثقيل-برجي، تاورکرين و غيره)

* خارج از ساختمانها (انتقال مصالح و غيره نظير بالابرهاي دنده شانه اي)

* سکوهاي صندلي چرخدار و معلول بر (با حرکت قائم و يا مايل)

بالابر حمل بار و مسافر Goods passenger lift

وسیله ای است که براي حمل و نقل کالا طراحي شده و معمولا عمل حمل و نقل بهمراه افراد صورت ميگيرد.

بالابر خدماتي Service lift

دستگاهی است دائمي که براي جابجايي کالا بين طبقات ساختمان استفاده شده و در طبقات مشخصي عمل مينمايد. کابين آن بگونه اي طراحي ميگردد که امکان استفاده مسافر مقدور نباشد. مساحت کف کابين بالابر خدماتي نبايد بيش از 1 متر مربع بوده، همچنين ارتفاع و عمق آن نيز نبايد از مقادير ½ متر و 1 متر تجاوز نمايد.

بالابر خودروبر ساختمان هاي خصوصي Vertical lift

آسانسوری که اتاقک آن ابعاد مناسبي براي جابجايي خودروهاي سواري داشته و طراحي آن امکان اين جابجايي را ميدهد.

بالابرهاي پانوراما Panoramic lift

Panoramic و يا Panorama اصطلاحا به معني ديد باز ميباشد. به بالابري که داراي کابين شيشه اي بوده و داراي ديد به بيرون باشند پانوراما گويند. در صورتي که بخشي از کابين بصورت شيشه اي باشد آنرا نيمه پانوراما و در صورتي که تمام کابين شيشه اي باشد آنرا فول پانوراما نامند.

در شرايط محيطي غيرعادي که در آن باد شديد، باران، برف و يخبندان قابل پيش بيني باشد نبايد از این وسیله استفاده نمود. مگر در شرايطي که اطراف آن بطور کامل پوشيده شود.

انواع بالابر از نظر تکنولوژي

* کششي Traction lift

* هيدروليک Hydraulic lift

* با رانش مثبت وينچي Positive service lift

* با رانش موتور مغناطيسي خطي LIM

* پنوماتيک Vacuum/Pneumatic lift

تعريف بالابر کششي Traction lift

به وسیله ای گويند که حرکت آن بر اثر اصطکاک بين سيم بکسل و شيار فلکه کشش به هنگام چرخش آن توسط محرکه تامين ميگردد. نام دیگر آن آسانسور کابلی می باشد.

در تعريف ديگر به آسانسور خدماتي که بواسطه اصطکاک بين فلکه رانش و طنابهاي فولادي (سيم بکسل) حرکت نمايد، بالابر کششي گويند.

انواع بالابر کششي از نظر تکنولوژي

بالابرهاي کششي مي تواند از يکي از سيستم هاي ذيل جهت جابجايي استفاده نمايد :

* گيربکسي Geared machines

* بدون گيربکس Gearless machine

* بدون گيربکس با موتور سنکرون Synchronous Gearless

* بدون گيربکس با موتور آسنکرون Asynchronous Gearless

* بدون گيربکس فاقد موتورخانه Gearless & roomless

* بدون گيربکس براي ظرفيتهاي بالا Gearless high capacity

بالابرهاي هيدروليک Hydraulic lift

در خصوص بالابرهاي هيدروليک در فصل هاي سه و پنج در دو بخش مباني و شناخت اجزا به تفصيل توضيحات لازم ارائه گرديده است.

بالابر پنوماتيک Vacuum / pneumatic lift

اولين بالابر پنوماتيک / خلاء در سال 1989 توسط جان جانسون و هنريکا جانسون اختراع گرديد. کاربرد این دستگاه بيشتر جهت مصارف خانگي در واحد هاي دوبلکس و تريپلکس ميباشد. در این ماشینها، در صورت استقرار تجهيزات پمپ خلا در خارج از مجتمع، تقريبا هيچ صدايي از حرکت بالابر توليد نخواهد گرديد.

این دستگاه ها در فضاي حدود يک مترمربع نصب گرديده و نيازي به اجراي اصلي از قبيل چاله، سيم بکسل، قاب وزنه، جک هيدروليک، روغنکاري و ... ندارد. در صورت قطع برق، کابين به آرامي به طبقه اول برگشته و درب آن به راحتي باز ميگردد.

بالابر بدون موتورخانه Machinroom less / MRL

با پيشرفت تکنولوژي در خلال دهه هاي گذشته استفاده از بالابرهاي بدون موتورخانه نيز بدليل حذف موتورخانه و کاهش فضاي اشغال شده ساختمان مورد توجه قرار گرفته است. در این نوع وسیله موتور ميتواند به ريل کابين در بالاترين نقطه متصل گردد. تابلوي کنترل نيز در کنار بالاترين درب طبقه نصب ميگردد.

کمپاني هاي Otis, Schindler , Kone در زمينه بالابر بدون موتورخانه پيشرو مي باشند.

بالابر رانش مثبت وينچي Positive Service Lift

نوعي بالابر که با زنجير و يا طناب فولادي آويزان شده و نيروي رانش به طريقي به غير از اصطکاک به آن وارد ميشود.

مقايسه بالابرها از نظر تکنولوژي

مزاياي بالابرهاي کششي موتورخانه دار

بيشترين استفاده بالابرها در ايران از نوع کششي موتورخانه دار ميباشد. استفاده از آسانسورهای کششي موتورخانه دار بخصوص در موارد ذيل توصيه ميگردد.

* ترافيک زياد (بيش از 180 استارت در دقيقه)

* سرعت هاي زياد

* تراول هاي زياد (بيش از 150 متر)

* طول عمر مناسب (حدود 25 الي 40 سال)

مزاياي بالابرهاي بدون موتورخانه

استفاده از بالابرهاي بدون موتورخانه داراي مزاياي ذيل ميباشد :

* سهولت در طراحي ساختمان، اشغال کمتر فضا و استفاده از حداکثر فضا

* مصرف کم و بهينه انرژي (حدود 40 تا 60 درصد)

* کاهش هزينه ها بدليل حذف موتورخانه

* داراي فن آوري روز دنيا، حرکت روان و نيز کاهش صدا در زمان کارکرد

معايب بالابر هاي بدون موتورخانه

* محدوديت سرعت (نهايتا 4 متر بر ثانيه)

* محدوديت تراول (کمتر از 45 متر)

* محدوديت ظرفيت (براي ظرفيت هاي کمتر از 3000 کيلوگرم توصيه ميگردد)

* محدوديت و مشکلات در زمان سرويس و نگهداري

* انحصاري بودن تکنولوژي و مشکلات مرتبط با آن در ايران

* تاثير رطوبت و شرايط محيطي چاه بالابر بر روي موتور

مزاياي بالابرهاي پنوماتيک

از مزاياي آن مي توان به موارد ذيل اشاره نمود:

• زيبايي و ديد مناسب

• صداي کم

• اشغال حداقل فضاي ممکن

معايب بالابر پنوماتيک

• محدوديت تراول

• محدوديت ظرفيت

• سرعت کم

• کمبود کارشناس و شرکت هاي فعال در ايران

تعاريف اصلي

سرعت نامي

حداکثر سرعت کابين هنگام حرکت عادي را سرعت نامي گويند.

طول مسير حرکت

ارتفاع بين اولين توقف تا کف بالاترين توقف، طول مسير حرکت (Travel) ناميده مي شود.

طبقه اصلي ورودي

طبقه ايست که ورودي افراد پياده به ساختمان ازآن طريق انجام ميشود و معمولا هم تراز لابي خيابان ميباشد. چنانچه در ساختماني دسترسي هاي اصلي مختلفي به يک بالابر وجود داشته باشد پايين ترين آنها طبقه اصلي محسوب ميشود.

تراز طبقه

منظور هم تراز شدن کف کابين بالابر با کف تمام شده طبقه در محل ورودي به بالابر ميباشد. اين اصطلاح در بالابرهاي هيدروليک بدليل انبساط و انقباض روغن رواج بيشتري دارد.

چاه

فضايي که ريل، کابين، وزنه هاي تعادل و برخي تجهيزات در آن نصب شده و با ديوار و دربهاي طبقات محصور مي گردد، چاه بالابر يا چاه آسانسور مي نامند.

چاهک

فاصله قائم بين کف پايين ترين توقف تا کف چاه را چاهک گويند.

بالاسري

فاصله قائم بين کف بالاترين توقف تا زير سقف چاه را فضاي بالاسري گويند. اين فاصله جهت جلوگيري از برخورد سرويسکار يا اجزاء فوقاني کابين بالابر با سقف چاه در نظر گرفته شده است.

موتورخانه

فضايي که موتور، تابلو کنترل و غيره را در خود جاي مي دهد را موتورخانه نامند. موتورخانه ها عموماً در بالاي چاه تعبيه مي گردند. لازم به ذکر است موتورخانه مي تواند در پايين و يا در امتداد چاه نيز قرار گيرد. در برخي از ساختمان هاي بلند جهت کاهش بار ترافيکي و نيز سطح اشغال چاه از کابين هاي دوطبقه استفاده مي گردد.

کابين

جزيي از بالابر بوده که مسافر، بار يا هر دو را در خود جاي مي دهد. کابين داراي کف براي ايستادن، ديواره هايي براي حفاظت مسافرين يا بار، سقف و درب ميباشد.

سطح مفيد کابين

سطح مفيدي که براي ايستادن مسافر و يا گذاشتن بار روي بالابر بکار گرفته مي شود را سطح مفيد کابين نامند. مقدار سطح مفيد کابين متناسب با ظرفيت بار يا مسافر محاسبه مي گردد.

درب کابين

در ورودي کابين قرار گرفته و معمولا بطور خودکار باز و بسته ميشود. سيستم محرکه باز و بسته کردن درهاي خودکار طبقات، که به مگنت درب باز کن شناخته مي شود معمولا روي در کابين وجود دارد و هنگامي که در طبقه مورد نظر توقف مي کند همزمان با باز شدن يا بسته شدن در کابين، در طبقه نيز خودکار باز يا بسته ميشود.

درب طبقات

درب هايي که در محل ورودي طبقات به کابين تعبيه مي گردند را درب طبقه نامند. انتخاب نوع درب و اندازه بازشوي درهاي طبقات متناسب با نوع کاربري و مطلبق با استانداردهاي مربوطه صورت ميگيرد. درب طبقات بر اساس نوع کاربري و محل قرارگيري ميتواند شامل يکي از مکانيزم هاي ذيل باشد :

• درب لولايي

• درب اتوبوسي

• سانترال (وسط بازشو)

• درب هاي تلسکوپي

• درب گيوتيني

• درب رول آپ (خودروبر و باربر)

بطور کلي مکانيزم بازشوي درب مي تواند يکي از موارد ذيل باشد :

• درب ساده

• درب نيمه اتوماتيک

• درب تمام اتوماتيک

الزامات ابعاد بخش هاي مختلف بالابر

• در ساختمان هاي با طول مسير حرکت بيش از 9 متر از کف ورودي اصلي تعبيه بالابر الزامي است.

• در ساختمان هاي 8 طبقه يا با طول مسير بيش از 28 متر و بيشتر بايد حداقل دو دستگاه بالابر پيش بيني شود.

• در ساختمان هاي با طول مسير حرکت بيش از 21 متر از کف ورودي اصلي حداقل يک دستگاه بالابر مناسب حمل بيمار نيز بايد پيش بيني شود.

• حداکثر فاصله پياده رو از درب ورودي ساختمان يا درب آپارتمان براي سوار شدن به بالابر در هر طبقه 40 متر مي باشد.

• تعداد مسافر را مي توان از تقسيم بار اسمي بر عدد 75 و گرد کردن نتيجه به پايين ترين عدد صحيح بدست آورد.